Czy Instagram może pełnić rolę podręcznika do historii? Jakie obrazy przeszłości przyciągają uwagę młodych użytkowników mediów społecznościowych? I czy „lajki” mogą wpływać na to, jak postrzegamy historię?
Na te pytania próbowali odpowiedzieć studenci Wydziału Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu — Maciej Stachura, Zuzanna Szymczak, Nell Sypniewska, Adam Stryjakowski i Borys Staszak — realizując projekt badawczy w ramach programu Study@Research VIII. Przeanalizowali kilkanaście tysięcy postów z polskojęzycznego Instagrama z lat 2020–2023, skupiając się na treściach historycznych.
W centrum ich uwagi znalazły się najpopularniejsze konta, tematy i formy przekazu. Zespół sprawdzał, które wydarzenia historyczne cieszą się największym zainteresowaniem, jak przedstawiane są historyczne postaci kobiece i męskie, jak wykorzystywane są elementy rekonstrukcji czy wizualne artefakty kulturowe – a wszystko to w przestrzeni, gdzie narracje o przeszłości mieszają się z osobistymi historiami twórców i estetyką cyfrowej kultury.
Młodzi badacze zwrócili uwagę na dwa szczególnie interesujące zjawiska: „tiktoizację” Instagrama – czyli uproszczoną, dynamiczną formę przekazu opartą na krótkich materiałach łączących edukację i rozrywkę – oraz rosnącą egocentryczność narracji. Treści historyczne często przefiltrowywane są przez osobiste doświadczenia i emocje twórców, co może wpływać na sposób, w jaki młodzi ludzie postrzegają przeszłość. Pojawia się pytanie: czy media społecznościowe konkurują dziś ze szkołą w roli źródła wiedzy historycznej?
Projekt wpisuje się w szerszy nurt badań nad cyfrową pamięcią i historią w Internecie, które młodzi badacze rozwijają od kilku lat w ramach Centrum Historii Cyfrowej Wydziału Historii. Wcześniejsze wyniki ich prac zostały opublikowane m.in. w prestiżowym czasopiśmie Historyka. Studia Metodologiczne.
Opiekunem naukowym projektu jest dr Adrian Trzoss.
